Dr inż. Ryszard Gilewski
Prof. dr hab. Stanisław Wężyk
Sukces w osiągnięciu wysokiej produkcyjności rodzicielskiego stada mięsnych kur zależy od stosowanych metod odchowu i żywienia młódek i później kur. Hodowcy kur mięsnych, stosują w ich chowie i w genetycznym doskonaleniu – nowoczesne metody. Firma Cobb-Vantress kładąc w selekcji nacisk, głównie na zwiększenie nieśności nie zapomina, że zasadniczym celem są użytkowe cechy brojlerów (Arucan, 2016).
Optymalny początek
Pierwszym krokiem zapewniającym uzyskanie wyrównanego stada młódek jest dysponowanie pisklętami dobrej jakości. Dużą rolę w osiągnięciu wczesnego wyrównania kurek odgrywają pierwsze cztery tygodnie ich odchowu.
W początkowym okresie zasadnicze znaczenie ma jakość podłogi (beton) i ściółki. Przed zasiedleniem pisklętami wychowalni, należy w niej stopniowo, przez 24-48 godzin, podnosić temperaturę, nie dopuszczając jednak do przegrzania powietrza i powierzchni jego styku z podłogą. Minimalna, dopuszczalna temperatura podłogi, winna wynosić ok. 28OC, a ściółki ok. 32OC. Takie temperatury, pobudzają pisklęta do wczesnego pobieranie pokarmu, wpływając na prawidłowe funkcjonowanie jelit, wątroby i trzustki oraz na właściwe wchłanianie żółtka.
W każdej części wychowalni, kurczęta muszą mieć takie same warunki chowu, gdy temperatura ściółki spadnie poniżej 29OC, ptaki jedzą wolniej lub przestaną jeść. Wpłynie to na zróżnicowanie masy ciała kurcząt, których wole przez 24 godziny, winno być w 95% wypełnione – paszą i wodą.
W ciągu pierwszych 24 godzin po zasiedleniu, pisklę o masie 42 g, musi spożyć tyle paszy, ile wynosi 20-25% jego masy ciała – tj. 10 g. W tym czasie wypija ono 1 ml wody/godzinę, czyli 24 ml wody/24 godziny, co odpowiada prawie 50% jego masy ciała (44 g).
Zapotrzebowanie na pokarmowe składniki kurcząt stad rodzicielskich zmienia się z ich wiekiem. Ze względu na szybki wzrost i rozwój, dwutygodniowe kurczęta, w paszy starter wymagają dużego udziału składników pokarmowych w stosunku do jednostki energii.
Tabela 1. Wartości pokarmowe mieszanek paszowych zalecane przez firmę Aviagen w żywieniu stada rodzicielskiego mięsnych kur Ross 308
*% nieśności stada, **zbędne aminokwasy
W następnym okresie (21-41 dni), by utrzymać masę ciała kurcząt na wymaganym poziomie, żywi się je mieszanką grower o zmniejszonej koncentracji składników pokarmowych względnie stosuje się ograniczone żywienie lub inne metody podawania paszy.
Firma hodowlana Aviagen zaleca dla stada rodzicielskiego mięsnych kur Ross 308, pokarmowe wartości mieszanek paszowych (Tab. 1.)
W okresie reprodukcji należy oddzielnie żywić kury i koguty, których potrzeby żywieniowe są znacznie mniejsze, szczególnie pod względem białka i wapnia. Nadmiar składników odżywczych w paszy dla kogutów zaburza działanie ich nerek, prowadzi do nadwagi masy ciała oraz osłabienia nóg.
Wyrównanie stada
Poprawa tempa wzrostu, produkcyjności i otłuszczenia brojlerów, zależy od metod chowu kur reprodukcyjnych. Ponieważ stale poprawia się wydajność brojlerów, osiągnięcie wyrównania cech w stadzie, jest dla hodowców kur mięsnych i producentów brojlerów, coraz trudniejszym zadaniem. Małe zróżnicowanie brojlerów w stadzie jest decydującym warunkiem jego wysokiej produkcyjności. Ujednolicone stado kur rodzicielskich zniesie również więcej jaj, w pierwszych 10 tygodniach produkcji.
Duża zmienność w osiąganiu dojrzałości płciowej spowoduje, różne w czasie, wchodzenie młódek w nieśność. Techniczne wyposażenie kurnika odgrywa bardzo ważną rolę w osiąganiu jednorodności stada. Kury reprodukcyjne, żerują obecnie bardzo szybko i stado może utracić wyrównanie, gdy dostawa paszy trwa dłużej niż 3 minuty.
Dobre rozprzestrzenienie ptaków, wzdłuż całej linii paszowej, zapewnia jednolite jej pobieranie i wyrównania stada.
Zapewnienie właściwej powierzchni podajnika paszy i podłogi/ptaka decyduje również o osiągnięciu dużej jednorodności w stadzie.
Rosnące ptaki, wymagają odpowiedniej przestrzeni karmienia, zapewniającej osiągnięcie maksymalnego wyrównania stada, wykorzystania paszy oraz osiągnięcie przez młódki, pożądanej masy ciała. Odpowiednia przestrzeń odchowu zmniejsza stres i chaos, podczas żywienia.
Napełnianie paszą karmideł podczas ciemności, pomaga w jej rozprowadzaniu, gdyż ptaki mając dostęp do karmideł są spokojniejsze i dłużej jedzą, co ma szczególne znaczenie, gdy w kurniku, podajniki paszy mają ograniczoną powierzchnię.
Po napełnieniu karmideł odpowiednią ilością paszy należy włączyć oświetlenie wychowalni, by ptaki mogły zacząć jeść. Wnętrze wychowalni winno dobrze być oświetlone, szczególnie tam, gdzie ptaki mają dostęp do paszy.
Krzywa pobierania paszy podczas wychowu
Bardzo ważna jest właściwa interpretacja krzywej masy ciała i pobierania paszy przez współczesne, reprodukcyjne stado kur, które winno charakteryzować się dobrym rozwojem kośćca, zgodnym z masą ciała. Wzrost kur przebiega zwykle w czterech etapach:
1. Wzrost i rozwój od 1 do 4 tygodnia życia
Osiągnięcie przez 7 dni, czterokrotnej, początkowej masy ciała jest niezbędne, by uzyskać korelację między nią a punktową klasyfikacją, wskazującą także na wczesne wyrównania stada. Przy właściwym żywieniu ptaków, ograniczanie paszy zwykle rozpoczyna się od ok. 30-40 g/kurczę, przy spożywaniu paszy przez 5-7 godzin/ptaka/dzień.
2. Utrzymanie i kontrolowanie tempa wzrostu młódek, odchowywanych od 5 do 16 tygodnia życia
W wyniku kontroli od 5 do 16 tygodnia życia masy ciała kurcząt, ogranicza się im dostęp do paszy. Można także nieco im zwiększać ilość paszy, by osiągnąć wyrównanie stada pod względem masy ciała w wieku
8 tygodni. W stadzie zróżnicowanym pod tym względem jest bardzo trudno uzyskać wyrównane pobieranie paszy. Po wybrakowaniu skrajnie lekkich i ciężkich osobników, ptaki dopiero po 12 tygodniu życia (najlepiej 9-10 tygodniach) – mogą osiągnąć pożądaną masę ciała.
3. Przygotowanie 16-20 tygodniowych młódek, do etapu stymulacji światłem
Po 15 tygodniach życia, młódki zaczynają dojrzewać płciowo, wchodząc w jeden z krytycznych okresów odchowu, w którym stado powinno być wyrównane pod względem masy ciała.
U 16-18 tygodniowych kurek, winno nastąpić przyspieszenie wzrostu masy ciała, by je przygotować do pobudzania światłem. Młódki powinny otrzymywać więcej paszy, by rozwinęły umięśnienie i otłuszczenie, osiągając 33-36% przyrostu masy ciała, co zapewnia maksymalną nieśność i utrzymanie jej przez dłuższy czas po szczycie, na wysokim poziomie. Zbyt lekkie, 16 tygodniowe młódki, muszą osiągnąć standardową masę ciała w 19-20 tygodniu życia, podczas gdy ptaki z nadwagą, powinny utrzymać normatywną wagę – aż do szczytu produkcji.
4. Kontrola rosnących kur od 21-24 tygodni życia
Wiek młódek stymulowanych światłem, wpływa na osiągnięcie dojrzałości płciowej, produkcję jaj oraz jej wytrwałość i masę jaj. Nadmierne żywienie kur zwiększa ilość dwużółtkowych jaj i o miękkiej skorupie oraz osłabia wytrwałość nieśności. Po okresie stymulacji światłem należy ograniczyć żywienie młódek, oczekujących na wejście w nieśność, gdyż w tym wieku, przetwarzają one paszę jedynie na przyrost masy ciała, a nie na rozwój jajnika. W tym czasie, młódki nie powinny tracić masy ciała, ponieważ nie będą odpowiednio reagować na pobudzanie światłem.
Stymulacja światłem
Skutecznym sposobem osiągnięcie dobrej nieśności jest uzyskanie wyrównanego stada kur, jednolicie reagujących na stymulację światłem. Decyzja o stosowaniu stymulacji świetlnej, poza wiedzą o masie ciała i jej wyrównaniu, wymaga dodatkowych informacji. Masa ciała jest tylko jednym z narzędzi pomagającym ocenić gotowość reprodukcyjną kury. W tym celu wykorzystuje się dane o cechach kondycji ciała w różnym wieku, takich jak umięśnienie i otłuszczenie kury.
Niektóre z kryteriów, którymi stado musi się charakteryzować przed stymulacją światłem:
- Masa ciała młódek, bez paszy – 2250-2350 g.
- Dobrze rozwinięte przydatki głowowe.
- 95% młódek winna być dobrze umięśniona, szczególnie mięśnie piersiowe.
- Więcej niż na 2 palce lub na 4 cm, winny być rozwarte kości łonowe.
- Co najmniej 90% kur, winna się charakteryzować odpowiednią ilością tkanki tłuszczowej wokół kości miednicy i złogami tłuszczu w ciele.
Jeśli powyższe, fizyczne kryteria, nie zostaną spełnione, stymulację światłem powinno się opóźnić o kilka dni, aż do momentu ich osiągnięcia.
Żywienie reprodukcyjnych kur
Najbardziej skutecznym sposobem uzyskania maksymalnej wydajności kur hodowlanych jest opracowanie i wdrożenie programu metod chowu i żywienia młódek, zapewniający ich wyrównanie, przed stymulowaniem ich światłem.
Po pobudzeniu młódek światłem należy unikać ich nadmiernej, dalszej stymulacji. Podanie młodym kurom zwiększonej ilości paszy lub światła powoduje wzrost liczby jaj dwużółtkowych, problemy z wypadaniem steku i wzrost padnięć przed osiągnięciem szczytu nieśności.
Po osiągnięciu 35% produkcji nieśnej należy raczej powoli, zwiększać kurom ilość paszy, co pozwala uzyskać dobre wyniki, kontrolowanej masy ciała kur. Stopniowe zwiększanie ilości podawanej kurom paszy, zapobiega ich nadwadze, bez zmniejszania nieśności. Współczesne, kury hodowlane, osiągając szczyt nieśności, winny otrzymywać w paszy 440-450 kcal energii/dzień/kurę.
Tabela 2. Żywienie kur w okresie nieśności kruszoną paszą zawierającą 2780 ME i 15% białka (Arucan, 2016)
By utrzymać prawidłowy wzrost kur i produkcję jaj, przez 35 tygodni po szczycie nieśności, należy ściśle regulować ilość podawanej kurom paszy. W Tab. 2 przedstawiono dochodzenie kur do szczytowej produkcji jaj. Ponieważ dzienna nieśność kur w tej fazie, rośnie bardzo szybko, program żywienia winien być dostosowywany do niej, nawet trzy razy w tygodniu.
Najczęstszym problemem po osiągnięciu szczytu nieśności, jest niekontrolowany przyrost masy ciała. Do niektórych następstw u kur z nadwagą w tym wieku należą: większa podatność na stres cieplny i problemy z oddychaniem, zwiększony udział padnięć, mniejsza płodność (problemy z akceptowaniem kogutów i symulowane owulacje) oraz większa ilość jaj znoszonych na podłodze.
Ograniczone żywienie nie wynika z badań naukowych, a z praktyki. Ograniczone żywienie stosowane we właściwym czasie zapewnia, że kury będą dalej rosły, ale bez osiągnięcia nadwagi.
- 5-7 dniowy cykl nieśności, wymaga dokładnego zapisu produkcji jaj.
- Od wejścia w nieśność – aż do osiągnięcia szczytu, kura zwiększa masę ciała o 19-20%.
- W zależności od struktury paszy, jej wyjadanie trwa 2,5-3,0 godzin.
- Zbytnie umięśnienie piersi, sugeruje konieczność ograniczenie paszy.
Decyzję o rozpoczęciu ograniczania w żywieniu paszy, należy podjąć przed rozpoczęciem produkcji jaj.
Należy monitorować codzienną produkcję jaj, przyrosty masy ciała, czas wyjadania paszy z paszociągu i zainteresowanie ptaków karmą, by wykorzystać te wskaźniki do podjęcia decyzji, kiedy pojawia się największe zapotrzebowanie na paszę. Zbyt długo nadmiernie żywione kury – będą miały nadwagę. W Tab. 2 przedstawiono przykład zwiększania ilości gramów paszy/kurę, przy wzroście intensywności nieśności od 5-75%. Ograniczanie paszy, zależy od sytuacji na fermie i gdy stado ma tendencję do utrzymywania nadwagi, winno ono wynosić ok. 2g/kurę/tydzień – do osiągnięcia szczytu nieśności (ok. 40 tygodnia życia kur), a potem zmniejsza się dawkę o ok. 1 g/tydzień/kurę, a następnie o 1 g/2 tygodnie, aż do żywienia dawką, wynoszącą 10-14% najwyższego spożycia.
Stado o pożądanej masie ciała i właściwie żywione do szczytu nieśności, na początku odchowu, powinno mieć ograniczane żywienie, nieprzekraczające 8-10% maksymalnego spożycia.
Podsumowanie
Producent brojlerów, przed zasiedleniem brojlerni jednodniowymi pisklętami kierunku mięsnego, powinien się doskonałe orientować jakimi metodami było utrzymywane i żywione stado rodzicielskie zakupionych przez niego piskląt-brojlerów, gdyż zgodnie z zasadą „takie będą wyniki produkcyjne brojlerów, jakie metody stosowano
w żywieniu i chowie ich rodziców”.
