Dr inż. Alina Rachwał, Poznań
WITAMINA B2 (ryboflawina, laktoflawina, ovoflawina).
Witamina B2 syntetyzowana jest przez rośliny i bakterie jelitowe. W stanie wolnym w większych ilościach występuje tylko w mleku. Najczęściej znajduje się w stanie związanym, na przykład w żółtym enzymie. W organizmie magazynowana jest w wątrobie, nadnerczach i siatkówce oka (bierze także udział w przemianie czerwieni wzrokowej).
Cechuje ją odporność na czynniki utleniające i wysoką temperaturę, zwłaszcza w środowisku kwaśnym, natomiast jest wrażliwa na działanie światła. Witamina B2 wchodzi w skład wielu enzymów. Spełnia ważną rolę w oddychaniu tkankowym. Wywiera poważny wpływ na prawidłowy rozwój zarodka (witamina lęgu) i ptaków młodych. Jest konieczna dla rozwoju i funkcjonowania układu nerwowego. Pobudza biosyntezę białka, wzmaga przyswajanie aminokwasów. Zapotrzebowanie dzienne witaminy B2 u ptaków w pierwszych 4. tygodniach życia jest dwukrotnie większe (energiczny rozwój) niż u starszych.
Objawy niedoboru witaminy B2.
Zarodki zamierają w 7. – 13. dniu rozwoju, zła wykluwalność, opóźnione wchłanianie pęcherzyka żółtkowego. Pisklęta przypominają kulę z wyciągniętymi nogami. Obserwuje się charakterystyczne poskręcanie puchu na szyi – „karakułowy kołnierz” (rys. 1).
U 2 – 4 -ty godniowych ptaków (duże zapotrzebowanie na witaminę B2) występują skrzywienia palców lub zaciśnięcie ich w pięść – curled toe paralysis (rys. 2).
Kurczęta nie mogą stać, siedzą często z wyciągniętymi nogami. Skóra na nogach jest szorstka. Skóra spodu palców często pęka, a sączący się wysięk zlepia resztki karmy i piasek, powodując powstanie, zwłaszcza na pazurach, kulek wielkości grochu i większych („kajdany – rys. 3).
Dochodzi także do zaniku mięśni nóg. Spadek masy ciała okazuje się tym większy, im wcześniej nastąpi niedobór tej witaminy. Niedostateczny poziom witaminy B2 w organizmie dorosłych osobników powoduje spadek nieśności. U indyków spotyka się zmiany zapalne w kątach dzioba i na powiekach, podobnie jak przy niedoborze kwasu pantotenowego.
Obraz sekcyjny nie jest charakterystyczny.
U piskląt występują wybroczyny w nerkach. Histologicznie w białej istocie rdzenia i większych nerwach obwodowych stwierdza
się ogniska zwyrodnienia, zanik włókien i osłonek nerwowych.
Leczenie niedoboru witaminy B2 polega na podawaniu ptakom tej witaminy doustnie lub domięśniowo przez kilka dni, zaburzenia ruchowe wówczas ustępują.
Leczenie rozpoczęte po upływie trzech tygodni nie daje efektu z powodu nieodwracalnego uszkodzenia włókien nerwowych.
Zapobieganie niedoborom polega na podawaniu ptakom szczególnie w pierwszych tygodniach życia pasz bogatych w witaminę B2. Przy dłuższym stosowaniu środków bakteriobójczych należy wprowadzić równocześnie dodatek tej witaminy. Źródła witaminy B2: mleko, jaja, kiełki pszeniczne, zielonki, drożdże (rys. 4) oraz preparaty syntetyczne.
BIOTYNA (witamina H)
Biotyna bierze udział w metabolizmie cukrowo-białkowym i gospodarce tłuszczowej – szczególnie wątroby. Jest niewrażliwa na działanie temperatury, ale wrażliwa na działanie światła i utlenianie.
Objawy i obraz sekcyjny opisano u kurcząt, indycząt oraz kacząt. Skóra okolicy dzioba, oczu i nóg łuszczy się, powstają pęknięcia – często krwawe, tworzą się strupy – podobnie jak przy niedoborze kwasu pantotenowego, ale znacznie słabiej wyrażone.
Obserwuje się zaburzenia w upierzeniu, ataksję, skrócenie niektórych kości, perozę. U niosek mogą pojawić się zmiany w układzie rozrodczym. W pierwszym tygodniu lęgu lub ostatnich trzech dniach przed wykluciem dochodzi do zamierania zarodków i występowania u nich „papugowatych” dziobów.
Zapobieganie
Przy podawaniu ptakom środków antybakteryjnych i kokcydiostatycznych ulegają zniszczeniu bakterie jelitowe produkujące tę witaminę, należy stosować biotynę lub bogatą w nią karmę. Źrodłem biotyny są drożdże, susze, żółtka jaj, mleko, melasa (rys. 5) oraz preparaty syntetyczne.
Trzeba zwrócić uwagę na to, że aviadyna zawarta w surowym białku jaja kurzego niszczy witaminę H. Użyte zatem w karmieniu surowe jaja mogą, stać się przyczyną niedoborów tej witaminy.
