Bartosz Korytkowski

Wybór odpowiednich piskląt do dalszego odchowu jest jedną z pierwszych czynności, jakie podejmuje się przy rozpoczęciu cyklu produkcyjnego. Jedynie pisklęta o określonych cechach gwarantują zysk ekonomiczny i będą minimalizowały w przyszłości koszty związane
z upadkami itp. spowodowanymi brakiem ich odpowiedniej selekcji.
Dobry start w odchowie drobiu wiąże się nieodzownie z wysoką jakością jednodniowych piskląt. Pisklęta zdrowe, silne, prawidłowo rozwinięte charakteryzują się większą przeżywalnością, pobierają chętniej paszę i tym samym lepiej przyrastają. Wysoka jakość oraz dobre wyrównanie piskląt są z pewnością czynnikami zapewniającymi już na samym starcie dobre wyniki produkcyjne.
Każdy hodowca drobiu powinien bez trudu rozpoznawać, czy pisklęta są dobrej jakości. Ocena ta może być prowadzona wieloma metodami,a całkowita charakterystyka może obejmować wiele różnych cech klasyfikowanych jako np. fizyczne, mikrobiologiczne, serologiczne.
W zakładach wylęgowych przeprowadza się rutynową ocenę piskląt, która najczęściej polega na oględzinach i uwzględnianiu stopnia resorpcji woreczka żółtkowego, jak też na stwierdzeniu obecności bądź braku różnych deformacji ciała. Pisklęta dobrej jakości powinny być z pewnością suche, czyste, mieć całkowicie zresorbowany woreczek żółtkowy oraz wygojony pępek. Muszą być także wolne od jakichkolwiek deformacji ciała, a także mieć zdrowe błyszczące oczy. Odbyt pisklęcia powinien być czysty, niezaklejony kałem. Takie dobrej jakości pisklęta nie powinny wykazywać żadnych objawów odwodnienia czy też innych schorzeń np. układu oddechowego. Ponadto powinny one odznaczać się dużą aktywnością ruchową, interesować się otoczeniem i reagować na dźwięki.

Z pewnością dobra jakość piskląt sprowadza się w późniejszym cyklu produkcyjnym do niskiej śmiertelności, dobrego wykorzystania paszy
i tym samym do dużych przyrostów masy ciała. Wśród licznych cech charakteryzujących wysoką jakość wstawionego do odchowalni materiału niezmiernie ważnym jest jego wyrównanie. W dużym stadzie piskląt przy panującej pomiędzy osobnikami konkurencji dobry start mniejszych i jednocześnie słabszych piskląt pozostaje zawsze bardziej utrudniony. Osobniki słabsze zazwyczaj w przyszłości nie zdołają już nadrobić swoich zaległości z pierwszych dni odchowu.
W konsekwencji taki stan rzeczy prowadzi do znacznego zróżnicowania stada, a to z kolei bardzo utrudnia zarządzanie nim i ma jednocześnie negatywny wpływ na jakość i wielkość produkcji. Tak więc pozostaje stwierdzić, że jakość oraz dobre wyrównanie jednodniowych piskląt warunkują dobry start ptaków i mają decydujący wpływ na przebieg i końcowy efekt produkcji drobiarskiej.
Na jakość piskląt duży wpływ mają ich rodzice (wartość biologiczna jaj), następnie zaś sama technologia lęgu i postępowanie z pisklętami po ich wylęgu. Właściwe utrzymanie stada rodzicielskiego, odpowiednie żywienie, warunki mikroklimatyczne w pomieszczeniu, obsada, proporcje płci, profilaktyka warunkują właściwą wartość jaj. Na masę wylęganych piskląt zdecydowany wpływ wywiera masa jaj wylęgowych oraz sama technika inkubacji. Masa ciała wylęganego pisklęcia stanowi około 60-70% masy jaja.
Tak więc wszystkie czynniki wpływające na masę jaj wylęgowych jednocześnie wywierają wpływ na masę ciała wylęganych z nich piskląt.
Do tych czynników należą z pewnością uwarunkowania genetyczne oraz wiek niosek. Nioski starsze znoszą jaja o większej masie aniżeli nioski na początku cyklu produkcyjnego. Masa jaj należy do cech reprodukcyjnych o współczynniku odziedziczalności na poziomie
h2 = 0,6 – 0,8. Cecha ta jest skorelowana z masą ciała niosek.
Bardzo istotnym jest też czas i warunki, w jakich jaja są przetrzymywane przed wylęgiem. Im krótszy jest ten czas, tym lepsze wyniki wylęgu
i lepsza jakość piskląt. W zapłodnionym jaju, po zniesieniu, rozwój zarodka (procesy bruzdkowania) zostaje przerwany, co związane jest z gwałtowną zmianą temperatury i wilgotności z ciała nioski do temperatury otoczenia. Ażeby zachować zdolność zarodka do dalszego prawidłowego rozwoju, należy jaja wylęgowe przetrzymywać w optymalnych warunkach uzależnionych od długości przetrzymywania i gatunku drobiu.

Kolejnym bardzo ważnym czynnikiem decydującym o masie ciała piskląt jest sama technologia lęgu. Masa jaj ulega zmniejszeniu w wyniku straty wody podczas inkubacji spowodowanej mniejszą wilgotnością i wyższą temperaturą. Obydwa parametry temperatura oraz wilgotność w największym stopnie decydują o masie ciała jednodniowych piskląt. Również czas przebywania piskląt w komorze klujnikowej do czasu jej opuszczenia wywierać może istotny wpływ na masę ciała. Pisklęta należy wyjmować z klujnika wówczas kiedy większość z nich jest już sucha. Do nadmiernego odwodnienia prowadzić może zbyt długie pozostawianie piskląt po wykluciu w komorze klujnikowej.
To z kolei może utrudniać pisklętom wykorzystanie przeciwciał matczynych i treści pokarmowej zawartej w pęcherzyku żółtkowym, które na skutek znacznego wyparowania wody mogą zbytnio ulec zagęszczeniu. Wysoka temperatura i duża wilgotność panujące w komorze klujnikowej stanowić mogą także sprzyjające warunku dla rozwoju niepożądanych drobnoustrojów i zagrażać pisklętom.
Jedną z bardzo ważnych czynności wykonywanych przez personel w zakładach wylęgowych jest ocena jakości, zdrowia i kondycji piskląt. Podczas prawidłowej inkubacji jaj o wysokiej wartości biologicznej odsetek wybrakowanych piskląt nie powinien przekraczać 1%. Na podstawie wyglądu piskląt, budowy ich ciała, a także kondycji eliminuje się ptaki nienadające się do dalszego chowu. Brakowanie pierwsze po wykluciu powinno być prowadzone bardzo skrupulatnie. Osobniki słabe, niemogące utrzymać w pozycji wyprostowanej swojej głowy, z wadami budowy, z woreczkiem żółtkowym na zewnątrz jamy ciała, z niezagojonym pępkiem, oczami zaklejonymi śluzem należy bezwzględnie wybrakować.

Prostym testem określającym kondycję piskląt jest następująca czynność. Silne pisklę położone na grzebiecie lub opuszczone na stół z wysokości około 20 cm powinno w miarę szybko i bez żadnych trudności stanąć na wyprostowanych nogach. Zapewne duże doświadczenie pracowników zakładów wylęgowych w brakowaniu piskląt nie wymaga w praktyce stosowania takich sposobów.

Masa ciała piskląt tuż po wylęgu nie jest identyczna z ich masą ciała, kiedy zostają dostarczane na fermę. Im więcej czasu upływa pomiędzy wykluciem piskląt a dostarczeniem ich do odchowalni tym straty masy ciała mogą być większe. Uzależnione to jest także od warunków, w jakich w tym czasie przebywają pisklęta (szczególnie ważna jest wilgotność i temperatura).
Najlepiej, ażeby transport piskląt na fermę odbywał się jak najszybciej. Pisklęta w związku z tym należy odbierać jak najszybciej po wykluciu. Im krótszy jest czas pozostawiania piskląt bez wody i paszy, tym mniej tracą masy ciała.
Pisklęta zdrowe, przeznaczone do dalszego chowu umieszcza się w kartonach jednorazowego użytku bądź w wydezynfekowanych plastikowych skrzynkach. Zapakowane oczekują w magazynach piskląt na przewiezienie na fermę. Bardzo ważne jest, ażeby magazyn był pomieszczeniem spełniającym określone wymagania; powinien być ogrzewany, bez przeciągów, dobrze wentylowany i czysty.
Reasumując: wybór odpowiedniej jakości piskląt do odchowu jest jedną z pierwszych i podstawowych czynności, jakie należy przeprowadzić przed rozpoczęciem cyklu produkcyjnego. Najlepszym rozwiązaniem wydaje się tu korzystanie z oferty zakładów wylęgowych posiadających doświadczenie i renomę. Najczęściej firmy takie posiadają pisklęta o bardzo dobrych cechach genetycznych oraz dysponują wyspecjalizowaną kadrą pozwalającą na sprawną i sprawdzoną selekcję piskląt trafiających następnie na fermy.