Dr inż. Alina Rachwał
Drób atakowany jest przez bardzo różne pasożyty zewnętrzne. Najbardziej rozpowszechnione są ptaszyńce Dermanyssus gallinae i piórojady Mallophaga następnie świerzbowce (Cnemi docoptes nutans, C. laewia, C. gallinae i inne) oraz roztocze podskórza Laminosioptes cysticola i piór Syringokhilus bipectinatus. Pluskwy (Cimex columbarius, C. lectuarius) i pchły (Ceratophyllus galinae, C. columbae) w hodowlach wielkostadnych stwierdzane są bardzo rzadko.
Ptaszyńce, jak również piórojady mogą w krótkim czasie z powodu ogromnej rozrodczości doprowadzić do dużych strat ekonomicznych, powodując obniżenie produkcyjności, a nawet padnięcia. W sprzyjających warunkach rozwój ptaszyńca poprzez dwa stadia przeobrażeń trwa 7 – 8 dni. Samica składa 3 – 7, jaj z których po 2 – 3 dniach lęgną się larwy. Na jednym ptaku może znajdować się wiele tysięcy pasożytów. Jedna para piórojadów w ciągu kilku miesięcy daje ponad 100 tys. nowych osobników.
Ostatnio coraz częściej zdarzają się przypadki atakowania przez kleszcze (Argas persicus, A.reilexus) młodych ptaków, a zwłaszcza gąsiąt wypasanych na terenach opanowanych przez te pasożyty.
W rozprzestrzenianiu się chorób inwazyjnych hodowli drobiu duże znaczenie mają muchy, które przenoszą wiele zarazków, a także jaja robaków pasożytniczych i oosysty kokcydiów.
Najważniejsze dane dotyczące chorób wywoływanych przez pasożyty zewnętrzne przedstawia tabela 1 oraz rysunki
1, 2 i 3.
Rys. 1 Pasożyty zewnętrzne ptaków
- Ceratophyllus gallinae,
- Argas persicus,
- Dermanyssus gallinae,
- Cimex lectuarius.
Rys. 2 Piórojady
- Eomenocathus stramineus,
- Anatoecetus dentatus,
- Columbicola columbae,
- Lipeurus sp.,
- Cuclotogaster heterographa,
- Goniocotes gallinae.
Rys. 3 Świerzbowce
- Cnemidocoptes nutans,
- Cystodites nudus,
- Cnemidocoptes gallinae,
- Laminosioptes cysticola.
Tab. 1 Najważniejsze dane dotyczące chorób wywołane przez pasożyty zewnętrzne
Rozpoznanie chorób inwazyjnych powinno być przeprowadzone ze szczególnym uwzględnieniem badań laboratoryjnych. Przy podejrzeniu zaatakowania ptaków przez kleszcze (Argas reflexus, Agras persicus) lub ptaszyńca Darmanyssus gallinae (rys. 1), należy ptaki badać nocą, ponieważ pasożyty te w dzień chowają się w szczelinach kurników.
Podczas sekcji ptaków wychudzonych, anemicznych, trzeba mieć na uwadze możliwość ich śmierci wskutek opanowania przez te pasożyty.
D. gallinae może u takich osobników znajdować się w uszach i przełyku. Na skórze ptaków, zwłaszcza na szyi, piersiach i powiekach mogą znajdować się larwy kleszczy mocno wszczepione w skórę.
Między piórami łatwo można zobaczyć pluskwy Cimex lectularius i pchły Ceratophyllus gallinae (rys. 1).
Występowanie piórojadów, czyli wszołów Mallophaga, można łatwo zauważyć, oglądając skórę i pióra. Na stosinach piór lub w okolicach dutki są zgrupowania jaj pasożytów (rys. 4).
Rys. 4 Jaja piórojadów
Sylwetki piórojadów są bardzo różnorodne (rys. 2). Zmiany wywołane przez świerzbowce (rys. 3) okazują się tak charakterystyczne, że zazwyczaj wystarczą do postawienia rozpoznania (wapienne nogi). Laminosioptes cysticola znajdują się w guzkach wielkości ziarna prosa lub większych, umieszczonych w podskórzu, często serowatych lub zwapniałych.
Zarażenie ptaków przez Cystodites nudus można rozpoznać tylko podczas sekcji. Pasożyty widoczne gołym okiem znajdować się mogą w workach powietrznych i innych odcinkach układu oddechowego, na wątrobie i innych narządach.
